- Vừa đổi mới thi tốt nghiệp, Bộ Giáo dục tiếp tục áp dụng một kỳ thi chung ngay trong năm 2015, vậy Bộ tính toán thế nào về sự thích nghi của học sinh?
- Tôi cho rằng, ý kiến của xã hội trước bất kỳ sự thay đổi nào đặc biệt ở lĩnh vực giáo dục sẽ khác nhau, trái chiều và đều đúng cả. Quan điểm của Bộ là phải thay đổi nhưng có lộ trình, không đột ngột, không gây khó cho học sinh, không gây khó cho xã hội và làm từng bước, căn bản.
Việc này chúng tôi đã triển khai, trong quá trình chỉ đạo dạy và học đã yêu cầu giảm tải, thay đổi nội dung, đặc biệt là cách thức thi kiểm tra trong quá trình học của các cháu, trên cơ sở chuẩn bị chu đáo như vậy thì việc thi tốt nghiệp THPT trong Năm 2014 vừa rồi đã có sự thay đổi lớn, thi tuyển sinh ĐH cũng đúng theo hướng là kiểm tra năng lực không kiểm tra kiến thức thụ động của học sinh nữa.
Trước khi tổ chức, xã hội cũng băn khoăn, nhưng qua thực tiễn cho thấy học sinh đón nhận sự thay đổi của kỳ thi một cách nhẹ nhàng, dễ dàng, các thầy cô giáo cũng đón nhận phấn khởi và ý thức được rằng sẽ tiếp tục có thay đổi trong cách dạy, cách học những năm tới.
Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cho biết những ưu việt của kỳ thi tuyển sinh vừa qua sẽ được bảo lưu và những đổi mới của kỳ thi tới đây không làm học sinh bị sốc. Ảnh: HH.
- Những học sinh thi trượt tốt nghiệp và đại học năm trước thì năm nay sẽ gặp khó khăn gì?
- Tất cả thay đổi trong quá trình dạy và học, kiểm tra đánh giá thi cử trong năm học, đặc biệt là sự thay đổi trong kỳ thi tốt nghiệp THPT và kỳ thi đại học đều phải tính toán đến lợi ích của học sinh. Chúng ta tính toán đổi mới để học sinh phát triển thuận lợi, hoàn thiện hơn và không gây “sốc”. Tôi đảm bảo rằng những ưu việt của kỳ thi tuyển sinh vừa qua sẽ được bảo lưu và những đổi mới của kỳ thi tới đây cũng theo lộ trình giúp học sinh thuận lợi hơn.
Trước kia thi hai kỳ nhưng sắp tới các cháu thi một kỳ, bài làm theo hướng không phải học thuộc lòng mà là đánh giá nhận thức, tình cảm, ý thức với những vấn đề của đất nước, xã hội. Qua kỳ thi này, nhà trường sẽ đánh giá chính xác năng lực của học sinh. Còn phần khó, nếu có, thì nhà trường, các thầy cô giáo và cán bộ quản lý giáo dục phải đảm bảo và tạo thuận lợi nhất cho các cháu, phụ huynh học sinh, không để các cháu khó khăn trong cả quá trình học và thi cử.
- Một học sinh lớp 12 viết thư gửi Phó thủ tướng Vũ Đức Đam bày tỏ: Chính Bộ GD&ĐT đã độc quyền sách giáo khoa, tạo ra một bộ sách với 3 điều khó: khó hiểu, khó để tự học và khó để vận dụng vào thực tế. Bộ sách “3 khó” này và kỳ thi 3 chung phân ban đã đẩy học sinh vào xu thế phải học lệch để tối ưu hóa cơ hội đỗ đại học, chấp nhận từ bỏ niềm vui khi khám phá tìm tòi tri thức”. Bộ trưởng suy nghĩ gì về ý kiến trên?
- Đây là một nhận định đúng. Chương trình và sách giáo khoa mà chúng ta đang sử dụng được thiết kế, biên soạn theo tư duy là chú trọng truyền thụ kiến thức. Do cách thức thiết kế sách giáo khoa theo từng lĩnh vực khoa học, làm cho kiến thức dạy và học trong trường phổ thông mang tính hàn lâm và không gần cuộc sống. Khi đó, việc không dễ hiểu và không tự học là chuyện bình thường.
Trong quá trình chuẩn bị Đề án để Trung ương ban hành Nghị quyết 29 về đổi mới toàn diện, căn bản giáo dục, đào tạo, Bộ đã phân tích rất kỹ hạn chế trên và đi đến quyết định chiến lược là chuyển sang nền giáo dục chú trọng năng lực và phẩm chất, kiến thức, tri thức và việc truyền thụ tri thức cho học sinh được coi là nhiệm vụ số 1.
Việc truyền thụ là mục tiêu trung gian, thậm chí là công cụ để học sinh từng bước củng cố và nâng cao kỹ năng, phẩm chất trong quá trình phát triển thành con người mới.
Nói về phân ban khối thi và “3 chung” (chung đề, chung đợt, chung kết quả xét tuyển), thì cách đây 40 năm tôi đi thi đại học cũng đã thi theo khối và số lượng các khối thi lúc đó chưa nhiều như bây giờ. Khi chúng ta tổ chức thi theo các khối dẫn đến học sinh học ưu tiên các môn.
Còn việc thi “3 chung” đã xuất hiện cách đây hơn 10 năm. Từ thực tế thi theo khối do các trường đại học tự lo dẫn đến tình trạng bức xúc trong xã hội, Bộ Giáo dục đã cân nhắc và quyết định thay vì từng trường ra đề thì Bộ ra đề thi và chung trường, chung đợt giúp cho các trường có điều kiện tập trung hoạt động chuyên môn.
Nếu chúng ta không thay đổi thì không phù hợp với tình hình thực tiễn trong nước và hội nhập với thế giới. Chúng tôi đang tính toán phương án thay đổi phương thức thi cử nói chung, trong đó có thi tuyển sinh đại học.
Kiều Trinh ghi
